Maandag 21 november 2022 vond de 60e COVM vergadering plaats. Tijdens de COVM overleggen de vliegbasis, bureau geluidshinder van Defensie, bewoners, gemeenten, provincie en FMF over de geluidshinder. Hieronder treft u de belangrijkste zaken aan.
Klachten
Dit jaar zijn tot en met september ca 1000 klachten ingediend. Naar verwachting komen er nog 400-500 bij in laatste kwartaal. Dan zitten we op 1400-1500 per jaar. Ruim 500 minder dan vorig jaar, dat is mooi, maar nu was er geen Wapeninstructeursopleiding en maar een halve Frisian Flag (ca. 25 ipv 50 toestellen). Dat aantal klachten is veel hoger dan vroeger (300-400 per jaar). Er zal dan ook gericht gekeken moeten worden hoe het aantal klachten verminderd kan worden. Onderzoek naar beperking geluidshinder door de F-35 loopt. Speciale klachtencommissie bestaande uit omwonenden en vliegbasis zullen de klachten analyseren en kijken of er trends waarneembaar zijn en of er verder bij te sturen is.
Nieuwe Geluidsmaat
Defensie wil een nieuwe geluidsmaat invoeren. Het was de Kosteneenheid. Het wordt de L-den. Op 19 september was er een landelijk overleg van Defensie met alle COVM’s in den lande. Terugrapportage vond plaats in de COVM. Bijna alle wensen vanuit de regio Leeuwarden worden door Defensie meegenomen. Belangrijk is dat de omzetting gecontroleerd wordt aan de hand van de werkelijke geluidsniveaus, gemeten door het permanente geluidsmeetnet. Dan weten we zeker dat daarmee (onbedoeld) geen extra geluidsruimte verkregen wordt en de bewoners dezelfde bescherming houden.
Geluidsisolatie
Motie Eijsink (in 2013 unaniem door de Tweede Kamer aangenomen) gaf aan dat de geluidsisolatie opnieuw beoordeeld moet worden. Is die nog wel voldoende bij het luidere en zwaardere geluid van de F-35? Om dat te beoordelen moet eerst vastgesteld worden wat de geluidsfrequentie is van de F-35. De afgelopen maanden zijn daarvoor speciale geluidsmetingen gehouden. Het Nationaal Lucht en Ruimtevaartlaboratorium berekent nu het frequentiespectrum. Dat wordt dan vergeleken met het spectrum wat gebruikt is ten tijde van de geluidsisolatie in de jaren 80 en 90. Daarnaast worden geluidsmetingen gehouden bij een aantal woningen rondom de vliegbasis. Als daaruit blijkt dat de huidige geluidsisolatie onvoldoende is (die uitslag wordt voorjaar 2023 verwacht) dan wordt er een verbeterplan gemaakt. Het gaat om 913 woningen in de dorpen Marsum, Jelsum, Koarnjum, Ingelum, Bitgummole (deels), Britsum (deels) en Menaam (deels). Het zal dan om een behoorlijke investering gaan om het woongenot en leefbaarheid te verbeteren.
Verslag Auditcommissie
De auditcommissie van het Permanente Geluidsmeetnet deed verslag. Vanwege de veelomvattendheid verwijzen we naar de bijlage.
Werkgroep Luchtkwaliteit
De Fijnstof is in Marsum en Jelsum/Koarnjum acht maanden lang gemeten. Het resultaat werd in de COVM bekend gemaakt. Er waren geen uitschieters gemeten ten tijde van het vliegen. Ook niet tijdens de Frisian Flag en de oefening met de Amerikanen in oktober. Dat is voorlopig mooi nieuws voor de omwonenden die bevreesd waren voor ziekmakende uitstoot. De werkgroep wil ook nog ultra-fijnstof e.d. meten omdat dat veel dieper in de longen dringt en moeilijker uit het lichaam komt. De werkgroep komt met een voorstel. (Zie ook bijlage).
GGD gezondheidsmonitor 2020
De GGD gezondheidsmonitor is deze zomer uitgekomen. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2022/07/11/bijlage-rapport-belevingsonderzoek-geluidhinder-en-slaapverstoring-2020 Hieruit blijkt dat er sinds de vorige monitor in 2016 sprake is van een toename van het aantal ernstig gehinderden. De gegevens zijn gebaseerd op interviews van 2020 toen de F-35 hier amper vloog. Een jaar later (2021) wees een onderzoek van bureau Kien (in opdracht van Omrop Fryslan) uit dat het aantal ernstige gehinderden nog veel verder gestegen was. (https://www.omropfryslan.nl/nl/nieuws/1067292/f-35-verstoort-het-leven-van-friezen-stress-slapeloosheid-en-visite-onmogelijk). Dat vraagt om gerichte actie. De WHO stelt een geluidsniveau voor van 45 Lden. Dat is onmogelijk om dat hier te halen. Het is hier 61 Lden en hoger. Dat is een groot verschil. Het verplicht je wel om te kijken welk pakket aan maatregelen kan helpen om minder hinder te hebben en te ervaren. Gelukkig lopen al veel zaken, maar de GGD aanbevelingen van een Leefbaarheidsfonds is nog niet ter sprake geweest. Defensie zal samen met het ministerie van I en W de aanbevelingen van de monitor gaan op gaan pakken, maar waarschuwde wel vooraf. “Alles oplossen kan niet. We willen geen illusies wekken, wel kunnen we de scherpe kantjes eraf halen en niet alles kan tegelijkertijd; ook de geluidsisolatie kan om een aanzienlijke financiële investering vragen”, aldus Bert Kwast van Defensie. (Zie ook bijlage).
Evaluatie Luchthavenbesluit
Het zogenaamde Luchthavenbesluit van vliegbasis Leeuwarden is dit jaar geëvalueerd. Het bureau ADECS heeft met gemeenten, provincie en omwonenden gesprekken gehad. Hieruit zijn veel aanbevelingen voortgekomen. https://www.covm.nl/de-covms/leeuwarden/documenten/vergaderstukken/vergaderstukken-covm-leeuwarden/202211/7/covm_60_evaluatie-vliegbasis-leeuwarden_b11 Positief te noemen is dat veel aanbevelingen al onderwerp van gesprek zijn. Twee punten werden in het evaluatierapport als negatief beoordeeld.
De onderwerpen die de kwalificatie slecht hebben meegekregen betreffen de onderwerpen piekgeluid en externe veiligheid. “Met het huidige systeem van geluidshandhaving biedt de Ke-methodiek voor de gemiddelde gewogen geluidsbelasting voldoende bescherming. Door de introductie van de F-35 is echter duidelijk geworden dat dit geen bescherming biedt voor piekbelasting van individuele vluchten en daaraan gerelateerde hinder in de omgeving, zowel binnen als buiten de geluidszone. Om voldoende bescherming te kunnen bieden zullen hiervoor mogelijk aanvullende maatregelen moeten worden genomen. Omdat op een goede wijze te kunnen doen moet eerst onderzoek worden uitgevoerd om te bepalen in welk gebied de hinder door de introductie van de F-35 is toegenomen. Het advies is hiervoor een hinderbelevingsonderzoek uit te voeren. Als voldoende inzicht is in de toename van de hinder kunnen maatregelen worden geformuleerd. Qua externe veiligheid is er geen wettelijke verplichting om bescherming te bieden middels beperkingengebieden voor plaatsgebonden risico. Wij achten het echter wel noodzakelijk voor de bescherming van de omgeving om dergelijke gebieden op te nemen, hetgeen ook gebruikelijk is rond luchtvaartterreinen”, aldus ADECS.
Informatie basiscommandant Johan van Deventer over gebruik vliegbasis
In juli en augustus is er minder gevlogen vanwege vakanties. Wel is er met de MQ9 Reaper gevlogen, maar die vloog op Curaçao. Deze werden bestuurd vanaf Leeuwarden. De omgeving heeft daar dus niks van gemerkt. Er wordt nog op avond gevlogen in de weken 48, 49, 51 dit jaar en 4,5,7,8 en 10 volgend jaar. Op dit moment vliegen F-35’s in Italië. Hierdoor wordt geluid geëxporteerd.
Volgend jaar van ca. februari tot en met augustus zal de grote startbaan gerenoveerd worden. Dat betekent dat er in dat jaar weinig gevlogen zal worden. Soms nog van de kleine baan en de medische helikopter blijft wel vliegen. Eind september/ begin oktober 2023 is zoals het nu staat de internationale oefening Frisian Flag gepland.
De basiscommandant deed nog verslag van het onderzoek dat nu loopt om de geluidshinder van de F-35 te beperken. Vanuit de omgeving zijn daar 33 verbetertips aangedragen. Een deel wordt meegenomen. Ze zijn allemaal doorgesproken met de Auditcommissie van het PGMN. Fase drie volgt hierna, te weten het oefenen in de vliegtuigsimulator. Als dat positief uitvalt dan zal het daadwerkelijk geoefend worden. Het geluidsmeetnet zal dan uitwijzen of er verbeteringen zijn behaald. Van Deventer zegde nog toe de vliegbasis graag rekening wilt houden met evenementen in de regio. “Hoe eerder u het meldt, hoe groter de kans dat het gaat lukken”.
Voor diegenen die alle stukken van de vergadering willen lezen, dat kan via de link:
https://www.covm.nl/de-covms/leeuwarden/vergaderstukken
Geert Verf Gerard Veldman
Marsum Koarnjum